Σάββατο 29 Μαρτίου 2014

ένα ντοκιμαντέρ για τον ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ

Νομίζω πως έχει παρατραβήξει αυτό το θέμα με τα ελληνικά ντοκιμαντέρ. Επειδή κατά κανόνα κοστίζουν πολύ λιγότερο από μια «κανονική» ταινία με ηθοποιούς κ.λπ., κι επειδή ολοκληρώνονται συνήθως στο πι και φι, βρήκαν, επί κρίσης, τον… μήνα που τρέφει τους έντεκα. Έριξα μια ματιά στο site του Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ της Χαλκίδας και μέτρησα τις παραγωγές των τελευταίων επτά διοργανώσεων. Το 2007 προβλήθηκαν-διαγωνίστηκαν 21 ντοκιμαντέρ, το 2008 25, το 2009 28, το 2010 39, το 2011 38, το 2012 35 και το 2013 39 (επί κρίσης, δηλαδή, πήραν ακόμη περισσότερο τα πάνω τους). Ο αριθμός των ελληνικών ντοκιμαντέρ, αυτών των συγκεκριμένων ετών, είναι σίγουρα μεγαλύτερος, αφού υπάρχουν κάποια (πολλά, λίγα, λιγότερα – δεν μπορώ να γνωρίζω) που συμμετέχουν σε άλλα φεστιβάλ (π.χ. σ’ εκείνο της Θεσσαλονίκης), ενώ, λογικώς, θα υπάρχουν και κάποια που δεν θα πηγαίνουν στα φεστιβάλ και τα οποία θα προβάλλονται, απλώς, σε «χώρους». Αν μου πει κάποιος πως μπορεί να παράγονται περισσότερα από 50 ντοκιμαντέρ κάθε χρόνο στην Ελλάδα θα το πιστέψω. Αν μου πει δε πως μπορεί να πλησιάζουν και τα 70 ή τα 100… κι αυτό θα το πιστέψω.... Η κοινή λογική λέει πως ελάχιστα από αυτά θα βλέπονται· εννοώ πως θα βλέπονται ως προϊόντα κινηματογραφικής τέχνης. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, δεν «γεννιούνται» κάθε μέρα στην Ελλάδα Robert Flaherty, Georges Franju, Joris Ivens και Chris Marker (το δικό του Le fond de l'air est rouge είναι, ίσως, το ωραιότερο ντοκιμαντέρ που έχω δει ποτέ), ούτε καν θα έλεγα… Φίλιππος Κουτσαφτής· και μην φανεί αυτό ως μομφή για τον έλληνα ντοκιμαντερίστα, αφού η Αγέλαστος Πέτρα του ήταν ένα (συγκινητικό) αριστούργημα. Θα πει κάποιος –και σωστά– πως… μέσα από την ποσότητα θα προκύψει και η ποιότητα. Είναι αληθές αυτό. Γιατί μέσα στα 300(;) ντοκιμαντέρ που μπορεί να έχουν γυριστεί στην Ελλάδα τα τελευταία 7-8 χρόνια, λογικώς –λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τον νόμο των πιθανοτήτων δηλαδή– θα υπάρχουν και μερικά καλά, ή και πολύ καλά· παρότι, εγώ, δεν έχω δει στους «χώρους» ή στο YouTube περισσότερα από ένα, που να αξίζει να το θυμάμαι για πολύ.
Γυρίστηκε, λέει, ντοκιμαντέρ υπό τον τίτλο Το Νήμα, στο οποίο δύο σκηνοθέτες καταγράφουν ένα χρόνο από την «ζωή» του Αλέξη Τσίπρα –ήτοι από τον Ιούνιο του 2012 μέχρι το κλείσιμο της ΕΡΤ, τον Ιούνιο του 2013–, ή κατ’ άλλους το διάστημα ανάμεσα στις δύο εκλογές του 2012 (όπως διάβασα στο δίκτυο)· δεν έχει και τόσο σημασία αυτό. Δεν ξέρω αν η ιδέα είναι πρωτότυπη (υποθέτω πως όχι), αλλά για μένα δεν παρουσιάζει, εξ αρχής, κανένα ενδιαφέρον. Ορισμένοι, και δεν αναφέρομαι στους σκηνοθέτες, έχουν την εντύπωση πως οι πολιτικοί κρίνονται πρωτίστως από την εικόνα τους και όχι απ’ όσα λένε (και κυρίως απ’ όσα πράττουν). Ισχύει αυτό. Στην Αμερική κατ αρχάς με την κάμερα σε ρόλο πρώτο ήδη από την δεκαετία του ’60 – και αργότερα, φυσικά, σε ολόκληρο τον κόσμο. Όσο πιο κενός είναι ο λόγος ενός πολιτικού, τόσο πιο πληθωρική καθίσταται η δημόσια εικόνα του. «Δείχνω» σημαίνει… μπαζώνω αδυναμίες, που προκύπτουν από τον ανύπαρκτο λόγο. Και γι’ αυτό ακριβώς δεν έπρεπε, ειδικώς ο Τσίπρας –ένας νέος πολιτικός που ναι μεν έχει λόγο (αυτόν που έχει), αλλά δεν έχει δοκιμαστεί εν τοις πράγμασι– να υποπέσει σε τέτοιο «λάθος». Να καταστεί «εσωτερική εικόνα», πριν έλθει η ώρα του.
Δεν ξέρω κάτω από ποιο σκεπτικό δέχτηκε ο αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ να παίξει σ’ ένα παιγνίδι, που θα ’χε, οπωσδήποτε, για ’κείνον, στην χειρότερη των περιπτώσεων, αβέβαιο αποτέλεσμα. Άγνοια κινδύνου, υπερβολική αυτοπεποίθηση, κακή εκτίμηση μιας κίνησης που, κατά το μάλλον ή ήττον, θα επείχε ρόλο προεκλογικού υλικού; Νοιώθω πως οι αντίπαλοί του θα τρίβουνε τα χέρια τους. Ήδη έπεσαν οι πρώτες «τουφεκιές». Είδα ένα μόνο μέρος της επίμαχης σκηνής (στο τρέιλερ) –με τον Τσίπρα να δρα εντελώς ανθρώπινα, καθώς κοιτούσε στην TV την (γνωστή) βιαιοπραγία του χρυσαυγίτη βουλευτή προς την βουλευτίνα του ΚΚΕ– δεν είδα τα «γέλια» και τα «μανάρια». Η ουσία είναι πως ο άνθρωπος αντιμετωπίστηκε από τους… δημοσιογραφικούς λαγούς κάπως σαν το πρότυπο του φασίστα-μισογύνη. Κοινώς έπεσαν να τον κατασπαράξουν. Και τι δεν του έσουραν. Ορισμένοι, αδαείς, έχουν την εντύπωση πως απέναντι στο ναζιστικό φαινόμενο της Χρυσαυγής θα πρέπει να αντιδρούμε όλοι μας με τον ίδιο τρόπο. Να σκεφτόμαστε επ’ αυτού όπως σκέπτονται εκείνοι δηλαδή, που βάζουν τα πόδια στον ώμο εξυπηρετώντας (με ή χωρίς την θέλησή τους – δεν έχει καμμία σημασία) τα καθεστωτικά βδελύγματα, τους θεατρινισμούς της εξουσίας και εν τέλει την αποδιοργάνωση της ίδιας της δημοκρατίας. Να μας δώσουν λοιπόν οι διάφορες… κοινωνικές ομάδες, οι χίπστερ του αντιφασισμού, οι αγωνιστές των πληκτρολογίων, οι εξόριστοι του… Κολωνακίου, οι βασανισθέντες υπό των… μεγκαλιστών, έναν κατάλογο για το πώς πρέπει να φτύνουμε τους χρυσαυγίτες – καθότι εκείνοι πολεμώντας τον ναζισμό από τα... γεννοφάσκια τους γνωρίζουν τα «τι» και τα «πώς» καλύτερα απ’ όλους μας. Αν και ο Τσίπρας δεν ενέδωσε (έως ώρας τουλάχιστον – και ελπίζω να μην το πράξει) στις υστερίες που τον εγκαλούν να εξηγήσει, να ζητήσει συγγνώμη, να απολογηθεί και τα λοιπά, το (ευρύτερο) κακό έγινε. Δόθηκε, για άλλη μια φορά, η εντύπωση πως η δημοκρατία φοβάται το αντίθετό της· ενώ θα πρέπει να το περιλάβει, λαμβάνοντας, εννοείται, και τα μέτρα της, ώστε εκείνο (το αντίθετο) να μην την καταστρέψει (ο Μπρυκνέρ το λέει αυτό).
Και για να επανέλθω θα πω πως η… κλειδαρότρυπα στην πολιτική δεν έχει καμμία ουσιαστική προσθετική αξία – ακόμη και σε όσες περιπτώσεις την αποκαλέσουμε ντοκιμαντερίστικη τέχνη. Τι σημαίνει η «ζωή» ενός πολιτικού; Δεν επιλέγουμε –το ξαναλέω– έναν πολιτικό από το πώς ζει, που ζει, τι θεό λατρεύει, πώς αντιδρά αυθορμήτως στο γήπεδο ή το καφενείο, τι βιβλία διαβάζει, ή τι ταινίες βλέπει, αλλά απ’ όσα ισχυρίζεται, και κυρίως από το πώς θα μετατρέψει όλα εκείνα που ισχυρίζεται σε πράξη. Αν η κάμερα έχει κάποιον ρόλο ανάμεσα στα δύο, ανάμεσα στον λόγο και την πράξη εννοώ, αυτός ο ρόλος πρέπει να κατατείνει προς την γεφύρωση του κενού που πάντα θα υπάρχει ανάμεσά τους. Κάθε παρέκκλιση επ’ αυτού επιτείνει την σύγχυση, μετατρέπει την προβολή του πολιτικού σ’ έναν διαγκωνισμό ανάμεσα στον ναρκισσισμό και την επίφαση.

10 σχόλια:

  1. γεια χαρά. Γύρω στα 60 ελληνικά ντοκιμαντέρ προβάλλονται στο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης κάθε χρόνο. Κάποια απ' αυτά είναι τηλεοπτικές παραγωγές, ως πέρσι της ΕΡΤ, επεισόδια δηλαδή από σειρές τηλεοπτικής λογικής. Προφανώς δεν είναι το cinema d' auteur στο οποίο αναφέρεσαι. Το συγκεκριμένο, γυρίστηκε από δυο Έλληνες που διαβιούν στη Γαλλία, οπότε τον εξωτισμό δεν τον γλιτώνεις, κι ως εκ τούτου είναι λίγο ανέκδοτο. Στο σακί υπάρχουν γενικώς κι ενδιαφέρουσες δουλειές, αλλά υπάρχει και πολλή πόζα, αν τύχει να ξέρει κανείς κάποιο θέμα που διαπραγματεύεται ο ντοκιμαντερίστας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Γιαννης:

    φιλε σουχα δωσει συγχαρητηρια για τη δουλεια σου εδω μεσα βλεπω ομως οτι πολιτικολογεις πολυ τελευταια δεν μας παρουσιαζεις πια ενδιαφεροντα θεματα. Κριμα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Έχω κάνει περισσότερες από 1700 αναρτήσεις κι αυτές που καταχωρίζονται στην ετικέτα “political” είναι μόλις 88. Η προηγούμενη δε «πολιτική» ανάρτηση έγινε την 11/12/2013, σχεδόν 4 μήνες πριν. Πόθεν το συμπέρασμα πως… πολιτικολογώ πολύ τελευταία;
      Πείτε ξεκάθαρα τι σας ενόχλησε επί του προκειμένου, και αφήστε κατά μέρος τα συμπεράσματα που δεν έχουν ουδεμία σχέση με την πραγματικότητα.

      (Τα προηγούμενα δεν τα γράφω ως απολογούμενος. Μην νομιστεί κάτι τέτοιο, γιατί θα χάσουμε τελείως το νόημα).

      Διαγραφή
    2. που 'σαι.....political?
      Το ότι είσαι καρακουμούνα, πάντα ανατρέπεις ό,τι λες και συνεχώς μπερδεύεις τη μουσική με την πολιτική...αυτό το ξέρουν και οι πέτρες...

      V for vedouza...

      Διαγραφή
    3. Αυτά τα περί… κομμούνα μάς τα έχουν πει κι άλλοι. Αλλά όπως έγραψα και πριν λίγες ημέρες (22/3/2014)… «κομμουνιστής μπορεί να μην είμαι (αυτοπροσδιορίζομαι ως ανένταχτος αριστερός, που κάτι, πάντα, βρίσκει και ψηφίζει – συνήθως όχι το ίδιο), αλλά δεν είμαι και αντικομμουνιστής». Μέσα στη σαχλαμάρα, πάντως, είπες και κάτι σωστό. Το ότι… μπερδεύω, δηλαδή ανακατεύω, τη μουσική με την πολιτική είναι αλήθεια.
      Άιντε και καλά ξεβουλώματα...

      Διαγραφή
  3. Γιατί το να είσαι καρακουμούνα είναι ψόγος; Ή πάλι, ότι η μουσική μπερδεύεται με την πολιτική ή καλύτερα, ότι η μουσική σαν αισθητική πρόταση είναι πολιτική δήλωση γιατί ξενίζει; "Ανοίξτε" βρε σεις τη σκέψη σας. Πότε θα κάνουμε το επόμενο βήμα, και θα σταματήσουμε να αρκούμεθα στις κατηγοριοποιήσεις και ταξινομήσεις των άλλων...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ορισμένοι μπερδεύουν τον κομμουνισμό με τον Κουτσούμπα, τον Στάλιν ή με τον… Καραμαζώφ και αυτό εννοώ, όταν λέω πως δεν είμαι «κομμουνιστής». Ο κομμουνισμός είναι η ιδέα της αταξικής κοινωνίας (εκεί όπου συνωθούνται οι τρεις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, Ελευθερία, Ισότης, Αδελφότης) και κανείς δεν μπορεί να είναι αντίθετος προς αυτό (προς την ιδέα) – εκτός από τους βλαμμένους και την… τρόικα (τους μανιακούς του χρήματος). Το ότι το πράγμα δεν απέδωσε στην μετάβαση δεν σημαίνει πως η «ιδέα» είναι για τα μπάζα. Απλά λόγια (σαν εκείνα στα «συννεφάκια» των κόμιξ) για να μας παρακολουθεί και ο κόσμος…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. "Ορισμένοι μπερδεύουν τον κομμουνισμό με τον Κουτσούμπα, τον Στάλιν ή με τον… Καραμαζώφ..."

      Πολύ σωστά, όπως ορισμένοι παλαιότερα μπέρδεψαν το ροκ με το απολιτίκ, τον "αμερικανόφερτο" τρόπος ζωής, τις ουσίες κλπ. Μίλησα για κατηγοριοποιήσεις και ταξινομήσεις και για όλη αυτή τη σημειολογία που εξυπηρετεί στο εύκολο "ξεμπέρδεμα" την καταστάσεων. Αλλά η μαγκιά είναι, κάτι να σε "βασανίζει" και να αναγκάζεσαι να σκάβεις για να βρεις την αλήθεια. Αυτό, λοιπόν, μου αρέσει και στις προσεγγίσεις σου, χωρίς απαραίτητα να συμφωνώ πάντα με τα συμπεράσματά σου.
      Συνέχισε...

      Διαγραφή
  5. Γιαννης
    σου απαντω λοιπον να σου φυγει η περιεργεια.....ολοι μπαινουμε εδω μεσα (εμπαινα) για να διαβασουμε για μουσικη και καθε τρεις και λιγο διαβαζουμε τις αναλυσεις σου για τον κομμουνισμο. Μαγκια σου δικο σου ειναι το ιστολογιο κανεις οτι θες, απλα επειδη ειμαι 51 ετων και εχω ζησει την μεταπολιτευση θα σου πω οτι εδω μεσα μυριζει 1975-1981 εποχη που οποιος ηταν κομμουνιστης και ακουγε ροκ ηταν της μοδας και πολιτικ, ολοι οι αλλοι ηταν ντεμοντε σκουπιδια χωρις λογο υπαρξης.....φιλε εισαι ντεμοντε γιατι καθε τοσο ασχολεισαι με παρωχημενο πολιτικο συστημα που οπου εφαρμοστηκε εφεραν δυστυχια στους λαους.
    εκεινο ομως που με εξοργιζει σεσενα ειναι οτι δηλωνεις ΑΝΕΝΤΑΧΤΟΣ ΑΡΙΣΤΕΡΟΣ.......πολυ πονηρο εκ μερους σου...γιατι ετσι εισαι και ροκ εισαι και της μοδας και πας και με την πλειοψηφια!!!! επισης μπορεις να κριτικαρεις τους παντες ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΟΥΣ....να ομως που οποιος ομοιδεατης σου παιρνει στα χερια του εξουσια αποδεικνυεται χειροτερος των δεξιων....ο κοσμος εχει ξυπνησει και καταλαβαινει πια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. >>σου απαντω λοιπον να σου φυγει η περιεργεια..<<

      Γιάννη, ΚΑΚΩΣ μου απάντησες. Καλύτερα να έμενα με την… περιέργεια, καθότι αυτό που διάβασα είναι τόσο «γεια σου» (σπάνιος συνδυασμός σπουδαιοφάνειας και κενότητας μαζί), που δεν αξίζει να το πιάσω πρόταση-πρόταση (όπως κάνω συνήθως) για να σου απαντήσω. Αφήνω δε το γεγονός πως δυσκολεύομαι να βγάλω συμπέρασμα απ' όσα (ακατανόητα) λες...

      Κάνε ό,τι γουστάρεις, το λοιπόν, άνθρωπέ μου… μπες… βγες… στο μπλογκ, διάβασε ό,τι θέλεις… μην διαβάσεις τίποτα… μπαίνε και λέγε τα δικά σου… κι άσε με εμένα να ψάχνω… ποιοι ομοϊδεάτες μου πήραν στα χέρια τους την εξουσία και αποδείχθηκαν χειρότεροι των (φίλων σου;) δεξιών…

      Διαγραφή